Design bij Mercedes-Benz
Het staat buiten kijf dat design al gedurende lange tijd een van de belangrijkste factoren is voor het succes van een autofabrikant – en eigenlijk voor fabrikanten van om het even welk product. Het design geeft het product immers een gezicht
Natuurlijk volstaat het tegenwoordig niet meer om goede individuele producten te creëren met een elegant en functioneel design. Het is ook de bedoeling om een merkidentiteit op te bouwen - een duidelijk beeld van het merk – door het merk tegelijk uniek en ogenblikkelijk herkenbaar te maken aan de hand van langetermijnstrategieën.
Mercedes-Benz productportfolio
De afgelopen tien jaar heeft het merk Mercedes-Benz een diepgaande metamorfose ondergaan. De huidige Mercedes-Benz productportfolio weerspiegelt de indrukwekkende resultaten van het in de jaren ’90 opgestarte productoffensief. Sinds de jaren ’80 is het Mercedes-gamma quasi verdrievoudigd en is de jaarlijkse productie verdubbeld van minder dan een half miljoen tot een miljoen voertuigen per jaar. In vergelijking met de jaren ’50 zijn de productieaantallen quasi vertienvoudigd. Design is tegelijk het visuele signaal en een drijfkracht geworden achter dit unieke productoffensief.
Mercedes Benz basiswaarden
“Zie Mercedes met nieuwe ogen” was de slogan die in een mum van tijd het vernieuwende vierogige gezicht en daarmee ook het nieuwe designtijdperk van het merk gekend maakte over de hele wereld. Decennialang waren de basiswaarden, die de geestelijke ruggengraat van het merk vertegenwoordigen, kwaliteit en robuustheid, traditie en continuïteit, waardebehoud en veiligheid. Maar sindsdien werden deze aangevuld met belangrijke nieuwe signalen van een merk met sterk toegenomen emotionele aantrekkingskracht en dynamiek: innovatie en de durf om anders te zijn, stijl en elegantie werden ontegensprekelijk de specifieke kenmerken van dit design-georiënteerde automerk. De designlijn werd gekruid met een snuifje dynamiek, emotionele aantrekkingskracht en expressie.
Deze nieuwe koers werd ingezet met de coupéstudie – met als voornaamste kenmerk de innoverende dubbele ronde koplampen – die in 1993 voor het eerst werd voorgesteld op het salon van Genève en die als inspiratiebron zou dienen voor een hele resem nieuwe ideeën. De ene modelreeks ontstond na de andere en de afgeleiden ervan laten vandaag weinig te wensen over.
Mercedes-Benz is er niet alleen in geslaagd om aan de wensen van haar traditionele klanten te blijven voldoen, maar ook om talrijke nieuwe klanten voor het merk te winnen voor wie de Mercedes-ster voorheen altijd een beetje te conservatief leek.
Productoffensief
Door vele nichemarkten aan te boren op een meer gedifferentieerde manier, heeft dit productoffensief de mogelijkheid verschaft om op maat gemaakte oplossingen aan te bieden aan alle klantengroepen, van de chique en functionele A-Klasse tot de exuberante SLK-roadster, van de SL-droomsportwagen tot de luxueuze S-Klasse Berline. Vandaag spreekt dit gevarieerde productgamma een breed publiek aan en meer bepaald de volumemodellen verkopen zoals de C-Klasse Berline of de C-Klasse Sportcoupé. Aan de vereisten van een bepaald model kan met veel meer precisie voldaan worden.
Mercedes-Benz designafdeling
Hoe dan inspelen op het toegenomen belang van design in het algemeen en met het enorme aantal taken omgaan in het bijzonder? Eerst en vooral is het uiteraard van levensbelang om een designafdeling te hebben die het kan waarmaken. De designafdeling van het merk met de ster is gebaseerd in Sindelfingen, in een gebouw dat speciaal door Renzo Piano werd ontworpen en dat door zijn ruime en transparante architectuur een ideale werkomgeving vormt. Meer dan 500 mensen uit 21 landen werken hier aan de toekomst van het Mercedes-Benz-design: 120 ontwerpers en heel wat modelvormgevers, modelbouwers en CAD-specialisten.
Een speciaal kenmerk van de designafdeling van Mercedes-Benz is dat de voorontwikkeling van de koetswerkmallen een geïntegreerde functie is. Daardoor worden meer dan 150 ingenieurs al van meet af aan betrokken in het designproces en kunnen ze erover waken dat de ontwerpen technisch haalbaar zijn. Naast personenwagen- en bedrijfsvoertuigendesignstudio’s herbergt Sindelfingen ook de Advanced Concepts Studio, waar voertuigconcepten van de toekomst gevisualiseerd worden, meestal in rechtstreekse samenwerking met de onderzoeksafdeling. Er werden drie Advanced Studio’s opgericht in de Verenigde Staten, in Japan en in Italië. Zij hebben de opdracht om signalen op te vangen van de belangrijke markt waar ze gevestigd zijn, deze te interpreteren en ze in creatieve ideeën om te zetten.
Ontwerpproces
Na een strategiefase van ruwweg 1 tot 2 jaar, waarin de voertuiglayout en dus de proporties van de wagen en zijn integratie in het Mercedes-Benz-voertuiggamma vastgelegd worden, begint het eigenlijke ontwerpproces. Eerst worden honderden ideeën in de vorm van vluchtige schetsen weergegeven – ofwel gewoon met potlood en papier ofwel virtueel met een digitaal potlood en een tekenbord. Daarna wordt het tweedimensionele concept op korte tijd omgezet in een driedimensioneel model in modelleerklei, eerst op een schaal van 1:4 en ten slotte op ware grootte. Dit is een erg belangrijke stap, omdat een voertuig dan pas echt tot leven komt. Drie dimensies zeggen veel meer dan een idee op papier. Vervolgens worden de modellen in de windtunnel uitvoerig getest om aërodynamisch geoptimaliseerd te worden.
Ontwerptechnieken
In dit moderne CAD-tijdperk is het uiteraard mogelijk om alle fases van dit ontwerpproces in een virtuele wereld te doorlopen aan de hand van gecomputeriseerde data. Er is geen papier nodig, want de ontwerpen worden onder de vorm van driedimensionele modellen weergegeven in de zogenaamde “CAVE” met behulp van een 3D-bril en tot slot omgezet in een fysiek model. In het algemeen wordt echter een combinatie van de twee benaderingswijzen toegepast : terwijl de virtuele datawereld garant staat voor een snelle fasedoorstroming dankzij de optimale links met de technische ontwikkelingsafdelingen, zijn het vaak de tussenliggende, manuele stappen in een proces – of het nu om schetsen of om het herwerken van een gesculpteerd model gaat – die een object de artistieke finesse geven waardoor een high-tech industrieel product omgezet kan worden in een beeldhouwwerk met een emotionele aantrekkingskracht. De laatste fases, die dan weer virtueel van aard zijn, sluiten hier naadloos op aan.
Serieproductiefase
Na de selectie van het uiteindelijke design begint de zogenoemde seriefase, tijdens dewelke de finale buitenvorm van het voertuig het uitvoerige technologisch designproces doorloopt alvorens onderworpen te worden aan tests. Het spreekt voor zich dat de designafdeling ook bij deze fase nauw betrokken is. Het komt er nu op aan het uiteindelijke design en al zijn kwaliteitsvereisten volledig te vertalen naar de serieproductie. Ook facelifts en wijzigingen tijdens de levenscyclus van een voertuig gebeuren onder begeleiding van de designafdeling. Men kan dan ook stellen dat het designproces pas ten einde is wanneer het laatste voertuig van de montageband en in het Mercedes-Benz-museum is gerold.
Tijdsschaal voor voertuigdesign
Als men naar het tijdsschema kijkt, wordt al snel duidelijk hoe ver in de toekomst moet gekeken worden voor voertuigdesign. Ook al neemt de voertuigontwikkelingsfase tegenwoordig slechts vier of vijf jaar in beslag, minstens zes jaar voor de opstart van de productie worden al voorafgaande strategische beslissingen genomen. Als men uitgaat van een productieperiode van zeven jaar en dat de laatste geproduceerde voertuigen uit het straatbeeld verdwijnen na wellicht tien tot vijftien jaar, dan kan men stellen dat die eerste en belangrijke designbeslissingen pas een kwarteeuw later hun invloed op de aanblik van onze wegen zullen verliezen.
Designfilosofie
Het moge ondertussen duidelijk zijn dat voor een merk dat wereldwijd aanwezig is, het onderwerp design veel verder reikt dan een of andere elegante lijn of vorm. Er is een consistente, intelligente designstrategie nodig die tot uitdrukking komt in een welomschreven doch ondogmatische designfilosofie. De uitdaging voor een merk als Mercedes-Benz bestaat erin het een duidelijk profiel mee te geven voor al zijn diversiteit en individualisme, en een glashelder merkimago te creëren, dat het duidelijk onderscheidt van de andere merken. “Een Mercedes moet als dusdanig herkend kunnen worden” – dat is het credo waarop de Mercedes-Benz designfilosofie ontwikkeld werd sinds de jaren ’70, en daar is door de jaren heen altijd nauwgezet aan vastgehouden. Sommige van de meest kenmerkende designkenmerken zoals het befaamde Mercedes-Benz radiatorrooster van de berlines of dat van de SL, maar ook de stijl in zijn geheel, werden continu verder ontwikkeld. Een Mercedes is ogenblikkelijk herkenbaar als een Mercedes wereldwijd !
Modelspecifiek design
Dat betekent echter op geen enkele manier dat dezelfde stijlkenmerken systematisch en op rigide wijze overgezet worden op sterk uiteenlopende voertuigen. Voor Mercedes-Benz zou dat volstrekt absurd zijn, aangezien de verschillende voertuigen in het brede productgamma al erg verschillend zijn wat hun basisverhoudingen en de primaire boodschap die ze communiceren betreft. Daarom opteert het merk met de ster bewust voor een levende en flexibele designfilosofie, die elke modelreeks een eigen ontwerp biedt dat het basiskarakter van het betreffende voertuig weerspiegelt en uitdrukt, zonder echter afstand te nemen van de gemeenschappelijke Mercedes-lijn. Om die reden moet er een evenwicht zijn tussen seriespecifieke designelementen en serieoverstijgende Mercedes-Benz designkenmerken. Op die manier is elke Mercedes herkenbaar als een Mercedes maar tegelijk ook als een individueel model.
Voor het merk geschikte designoplossingen
Desondanks geeft de identificerende boog die de wagens van Mercedes overspant aanleiding tot een enorm spectrum van stijlkenmerken: van de SLR supersportwagen tot de sportieve en elegante luxeberlines van de S-Klasse. Het is duidelijk dat een merkimago op meer dan individuele designkenmerken berust.
Een merkimago opbouwen behelst veel meer dan dat. Het is in de eerste plaats niet zozeer zoeken naar multi-overdraagbare designkenmerken, maar naar de juiste oplossingen – oplossingen die overeenstemmen met de denkwijze van het bedrijf maar ook met die van haar klanten. Enkel op die manier was het bijvoorbeeld mogelijk voor de A-Klasse om onmiskenbaar een Mercedes te worden – ook al was een dergelijk voertuigconcept helemaal nieuw voor het productgamma. Hetzelfde geldt voor de C-Klasse Sportcoupé.
Basiswaarden in technologie en design
Het is in de benaderingswijze bij probleemverhelping dat men de “handtekening” van Mercedes-design herkend. De Mercedes-Benz traditie wil dat design en technologie altijd hand in hand gaan. Dit leidt tot een bijzondere harmonie tussen deze twee aspecten in het gamma. Een mooi visueel voorbeeld hiervan is het variodak van de SL roadster. Door een simpele druk op een knop wordt de coupé in amper 16 seconden omgetoverd tot een roadster. In beide configuraties zijn de lijnen van het voertuig zo perfect dat weinigen de erg complexe technologie eronder vermoeden, of de talloze maanden die designers en ingenieurs gebekvecht hebben over elke millimeter om dit dak mogelijk te maken. Deze technologie geeft de klant immers enerzijds het gevoel dat de wagen als coupé ontworpen werd, en anderzijds de indruk dat het nooit de bedoeling was dat deze wagen een dak zou hebben!
F400 prototype
Harmonie tussen design en technologie kan nog een stap verder gaan. Met het F400 Carving prototype wordt revolutionaire technologie een designthema. Het hele koetswerkvormconcept is erop gericht de revolutionaire kanteltechnologie, die de bestuurder de sensatie en het gevoel geeft aan het stuur van een kart te zitten, visueel weer te geven. Traditie en innovatie gaan altijd hand in hand bij Mercedes-Benz. Vooral voor een tradtioneel merk als Mercedes-Benz ligt de sleutel tot een langdurig succes in het vinden van het juiste evenwicht tussen de twee.
Toekomst en traditie
De toekomst moet geworteld zijn in de traditie, maar er zich niet aan vastklampen. Anders belandt men onvermijdelijk in een doodlopend straatje, waar men enkel uitraakt door een abrupte stijlwijziging. Dit kan enkel voorkomen worden door altijd vooruit te bewegen in grote, innovatieve fases, een ware “levende designfilosofie”.
Individualisatie
Een ander belangrijk aspect van het Mercedes-Benz imago is “individualisatie”. Op het eerste zicht lijkt het opbouwen van een duidelijk merkimago bouwen enerzijds en het bieden zoveel mogelijk personalisatiemogelijkheid aan de klant anderzijds, een contradictie. Omdeze twee doelstellingen met elkaar te verzoenen moest een intelligent individualisatieprogramma op touw worden gezet: naast het tradtioneel erg breed gamma aan optionele uitrusting, kleuren en materiaalcombinaties, heeft de designafdeling een systematisch gestructureerd individualisatieprogramma ontwikkeld dat Mercedes-Benz in staat stelt een antwoord te bieden op de meest uiteenlopende voorkeuren van individuele klanten. De belangrijkste modelreeksen – de A-, C- en E-Klasse – worden in drie lijnen, met elk een eigen karakter, aangeboden: Classic, Elegance en Avantgarde.
Een aantal exterieur- en interieurkenmerken zijn erop gericht verschillende looks te creëren: van solide en functioneel of smaakvol en luxueus tot sportief en avantgarde. Elke klant die nog verder wil gaan in het zoeken naar zijn of haar droomcombinatie, vindt in het Designo-programma, dat ontwikkeld werd in de designafdeling, een quasi onbeperkt spectrum aan kleur- en materiaalkeuzes. En op sportief vlak kan het Mercedes-gamma tot slot aangevuld met de verschillende stylingpacks en zelfs volledige wagens van AMG.
Iets als een “confectie-Mercedes” bestaat niet. Slechts enkele van de modellen die elk jaar van de band rollen in de verschillende fabrieken, zijn identiek!
Globalisatie en individualisatie
Uit de kwestie rond individualisatie vloeit een heel andere kwestie voort: die van de globalisatie. De producten van Mercedes-Benz en Maybach worden principieel wereldwijd aangeboden. Er zijn geen specifieke voertuigen die exclusief gericht zijn op bepaalde markten, ook al werden enkele voertuigen, zoals de M-Klasse – die in samenwerking met Amerikaanse toeleveranciers werd ontwikkeld en in de VS gebouwd wordt – gecreëerd met meer regionale voorkeuren in het achterhoofd dan andere.
Bovendien heeft het merk Mercedes-Benz uiteraard ook iets van een icoon: waar de klant naar op zoek is, is een “authentieke Mercedes” – niet meer en niet minder – en de ongeëvenaarde uitdrukking van status die ermee gepaard gaat. Ondanks de talrijke verschillende functies die hij biedt, is een Mercedes veel meer dan een middel om van A naar B te geraken – het gaat ook om de presentatie van zichzelf, over imago en status. Maar ideeën over zelfpresentatie – net als gevoelens en emoties in het algemeen – verschillen aanzienlijk van persoon tot persoon. Het Mercedes-Benz individualisatieprogramma biedt niet enkel een antwoord op de behoeften van specifieke landen, maar ook op klantspecifieke voorkeuren.
Mercedes-Benz concept cars
De levendigheid en flexibiliteit van onze designfilosofie werd altijd al weerspiegeld door de concept cars van Mercedes-Benz, die op regelmatige basis een blik op de toekomst bieden op internationale autosalons. Eén van de belangrijkste studiemodellen is de eerder vermelde coupéstudie van 1993. Net als deze coupé hebben talrijke andere concept cars directe impulsen gegeven aan de in serie gebouwde modellen, en sommigen werden zelfs verder ontwikkeld om zelf een in serie gebouwd voertuig te worden. Voorbeelden van deze “voorpositionering” zijn de twee roadsterstudies van 1994 – de voorlopers van de huidige SLK – de Vision GST als een innovatieve cross-overstudie, de SLR supersportwagen, of de op de IAA voorgestelde CLS die in serie zal worden geproduceerd.
Al deze voertuigstudies tonen aan tot op welk niveau design een drijvende kracht kan worden in een voertuigbedrijf. Het doel van ervan is duidelijk: zowel nu als in de toekomst wil Mercedes-Benz passie voor onze voertuigen losweken bij de mensen en hun harten veroveren. De wagens van Mercedes-Benz zullen zichzelf altijd duidelijk blijven onderscheiden van de concurrentie en een eigen taal spreken. Van de eerder sobere en koele stijl van de jaren ’70 evolueerde het merk uit Stuttgart naar een onmiskenbaar emotioneel en dynamisch idioom, en dit is de weg die het zal blijven volgen – om niet enkel het gezond verstand van haar klanten aan te spreken, maar ook hun hart.
&